BEBEĞİNİZLE NEŞELİ OYUNLAR

BEBEGINIZLE NESELI OYUNLAR
"Cocugun isi oyundur" deriz ya sadece isi degil; cocugun yasamidir, ozlemidir, dusudur. Ve gizli bir ogretmendir, ona ilk yasam deneyimlerini ogreten. Cunku cocuklukta ogrenilen pek cok sey oyunla ogrenilir. Bebeklik doneminde ise oyunun ayri bir onemi vardir.
Bu donemde, oynanan oyunlar bebege hayati ogretmekle kalmaz beyin gelisimine de onemli katki saglar. Suphesiz, siz de bebeginizle cesitli oyunlar oynuyorsunuzdur. Peki, bu oyunlara yenilerini eklemek ister misiniz? Yanitiniz "evet" ise hemen sizin icin derlediklerimize bir goz atin....

Bebeklik (0-2 yas) doneminde oyun;

Bu donemde oyun, bebegin duyularinin ve motor becerilerinin harekete donustugu ilk bedensel deneyimler olarak gorulebilir. Bebek, dokunma, duyma, emme gibi duyularini kullanarak cesitli deneylere girisir ve bundan da buyuk zevk alir. Amacsiz olarak elleri ve ayaklari ile oynar, hareket eden ve ses cikaran nesneleri takip eder, kendisi bazi sesler cikartarak bu sesleri dinler, ellerini agzina sokar ve haz duydugu icin bu hareketleri tekrarlar... Tum bu oyunlar gercekte bir kesif niteligindedir ve bu davranislar bu donem cocugunun oyununu olusturur.
3 aylik bir bebek oyunlarinda once yalniz kendi bedenini kullanir. Ancak daha sonraki aylarda cevresindeki objelerle de oynamaya baslar. Bu donemde bebek oyunlarinin en onemli ozellikleri kuralsiz, dogal ve ozgur olmalari ve yalniz olarak oynanmalaridir. Cunku bebegin bedeni, kaslari ve dil becerisi henuz gelismediginden cevresiyle fazla iletisim kuramaz.
18 ay civarinda ise, bebek cevresinde gozlemlediklerini ve gunluk yasamdaki olaylari taklit etmeye ve basit dramatik oyunlar oynamaya baslar. Baslangicta oyuncak bebeklerle ve hayvanlarla konusma gibi kisilestirme veya bos bardaktan su icme gibi objeleri hayali olarak kullanma davranislari gosterir. Daha sonralari ise doktorculuk, poliscilik, bakkalcilik gibi daha karmasIk dramatize oyunlara baslar.
Bebekler zamanlarinin buyuk bolumunu cevrelerini arastirarak ve diger oyun aktiviteleriyle eglenerek gecirirler. Bu donemde oynanan oyunlar, bebegin fiziksel, motor ve zihinsel gelisimine onemli katkida bulunur. Cunku bu tur oyunlarda kisilestirme soz konusudur. Bebek oyuncaklarini bir birey gibi dusunerek onlarla konusur. Objeleri kullanir ve bu objelere farkli anlamlar yukler (orn; bir sopayi at yerine koyar, bos bir fincandan cay icer.) Zamanla konular birey yada hayvanlari taklit etme sekline donusur.
Okuloncesi donemde cocuklarin severek oynadiklari bu oyunlar 2-3 yasinda kendi basina, yas buyudukce de arkadas kumeleri icinde de oynanir. Cocuk birey yada hayvanlari taklit ederken kimi zaman anne olur cocuklari ile ilgilenir, kimi zaman doktor olur hastalara bakar, manav olup meyve satar.
Ozellikle de henuz sozlu iletisimin kurulmadigi ilk donemlerde bebekler kipir kipirdirlar ve surekli ilgi isterler..Ve anne babalar her gun bebeklerinin ilgisini cekecek yeni oyunlar icat eder; ilginc sesler cikarir, taklitler yapar, yatar, yuvarlanir, doner, suratlarini sekilden sekile sokarlar. Ilk bakista komik gibi tum bu gorunen tum bu oyunlar; gercekte son derece onemli islevlere sahiptir.
Bu islevler arasinda bebekle sicak bir iletisim kurmak, onu oyalamak ve eglendirmek sayilabilir. Bu donemde oynanan oyunlarin bir diger islevi ise bebegin gelisimine sundugu katkidir. Cunku bebek oyunlari milyonlarca siniri harekete gecirip beyinde yeni baglantilar kurulmasini saglayabilir.
Bebekleriyle oynamak bircok anne baba icin oncelikli isler arasinda gorulmese de gercekten onemli bir istir ve tabi bu onemli isin kendine has kurallari oldugunu da unutmamak gerekir. Simdi gelin bu konuda bilinmesi gerekenlere ve bebeginizle oynayabileceginiz eglenceli oyunlara birlikte goz atalim...

Bebeginizle oynayin

Hayatinda ilk kez eline cingirak almasindan bilgisayar oyunlarinin sasirtici karmasIkligiyla karsi karsiya gelmesine kadar;bebeginiz sonuca varmayi, konsantrasyonu, motor, sosyal ve dil becerilerini oyun sayesinde ogrenir. Ayrica onun dusunce ve duygularini kendi basina oynadigi oyunlari seyrederek ve uygun zamanlarda oyununa katilarak rahatlikla ogrenebilirsiniz.
Bebekler anne babalarinin kendileriyle oyun oynamasina bayilirlar ve oyunlarini sekillendirmeyi isteyen yetiskinlere buyuk cocuklardan daha mutlu ve olumlu bir karsilik verirler. Fakat bunu yaparken onlari zorlamamaya dikkat etmelisiniz. Hareket tarzinizi bebeginize gore belirleyin. En cok ne yapmaktan hoslaniyorsa o hareketlerin kullanildigi oyunlar deneyin. Eger seslerden hoslaniyorsa seslerin hakim oldugu, renklerden ve farkli goruntulerden hoslaniyorsa renkli objelerin yer aldigi oyunlar yaratin. Bu arada kendinizin degil onun sevdigi oyuncaklarla oynamanin bebeginizin oyundan daha cok zevk almasini saglayacagini da aklinizdan cikarmayin.
Genelde bir bebekle oynanabilecek en iyi oyunlar en basit olanlardir. Bebeginizin yuz ifadelerine dikkat edin. Onun oyunu yonlendirmesine izin verin. Ve bebeginizin "dur" sinyallerini de dikkate alin. Eger dikkatini kaybetmis gibi gorunur ya da size sirtini donerse, oyuna bir sure ara verme ihtiyaci duyuyor olabilir. Onun gereksinimine saygi duyun ve oyuna ara verin. Boylece ona kendi hislerine gereken onemi vermesi ve dikkati gostermesi gerektigini de ogretmis olursunuz.

0-4 ay arasi oynanabilecek oyunlar

Ilk aylarda bebekler oyuncaga ihtiyac duymazlar. Bu donemde bebeginize en cok ihtiyac duydugu seyi vermeniz gerekir: Kendinizi... Oncelikle onu emzirin. Cunku bu onun ileride kazanacagi gorsel becerilerini, beyin gelisimini, el-goz koordinasyonunu ve cene gelisimini guclendirecektir. Sonra ne kadar kucuk olursa olsun onunla bol bol konusun. Bu onun beyninin gelismesine onemli katki saglayacaktir. Ve hepsi bir yana ona daha cok zaman ayirmaya calisin. Birlikte oynayacaginiz oyunlarin onun en onemli gidalarindan biri oldugunu ise aklinizdan cikarmayin...

Yuzyuze oynanan oyunlar: Iki hafta ile iki ay arasi bebeklerin en favori oyunlari (bu oyunlar icin tek kurus odemenize gerek yoktur) yuz yuze oynanan oyunlardir. Bebeginizin sakin uyaniklik aninda onun dikkatini en iyi toplayabilecegi uzaklikta (20-25 cm) tutun ve yavasca dilinizi olabildigince disariya cikarin. Bebeginiz dilini oynatmaya basladiginda hatta bazen disari cikardiginda beklenen basariyi yakaladiniz demektir. Ayni oyunu agzinizi sonuna kadar acarak ya da dudaklarinizi buzerek tekrarlayin. Yuz ifadeleri bulasicidir. Bir sure sonra bebeginiz esnerken kendinizin de esnedigini fark edeceksiniz.

Ayna oyunlari: Yine ilk bir iki aylik donemde oynanabilecek oyunlar arasinda ayna oyunlari da yer alir. Mimik-taklit oyunlari olarak da adlandirilan bu oyunlar karsilikli mimiklerin taklit edilmesi esasina dayanir. Bebeginiz kaslarini cattiginda, gozlerini ya da agzini actiginda ya da suratini burusturdugunda bu ifadeyi abartarak tekrarlayin. Bebek boylece kendi suratini sizde gorur. Taklit edilmek, bir bebegin kendisinin farkina varma duygusunu tetikleyen guclu bir uygulamadir. Bebekler suratinizin degisen ifadelerini tekrarlamayi severler. Dansta oldugu gibi siz yon verirsiniz ve bebek de hareketlerinizi takip eder. Hicbir sey bebegi bir surat kadar eglendiremez.

4-6 aylikken oynanabilecek oyunlar

Bebeginiz dort aylik oldugunda ellerini-ayaklarini ve parmaklarini artik daha kontrollu kullanmaya baslayacaktir. Onun bu becerilerini gelistirici oyunlar oynayabilirsiniz. Ayrica bu donemde bebekler oyuncaklarla tanismaya artik hazirdirlar. Birlikte oynayacaginiz oyunlara ilgisini ceken basit oyuncaklari da katmaniz iyi olacaktir.

Tut ve salla oyunlari: Bebeginiz ellerini artik daha rahat kullandigindan yeni oyunlar gelistirebilirsiniz. Tut ve salla oyunu bunlardan biridir. Ona tikirdayip oten oyuncaklar (cingirak, halka, sIkinca sec cikaran oyuncaklar ) verebileceginiz gibi, kucuk yastiklarla da oynatabilirsiniz.

Vurma oyunlari: Bebeginizin ulasabilecegi bir uzakliga ilginc bir oyuncak ya da bir obje asin. Ona vurmasini, eliyle onu yakalamasini saglamaya calisin.
Tekme oyunlari: Tekmelenebilecek oyuncaklar bu donemde oldukca favoridir. Bebeginizin tekmelerini harekete gecirmek icin ayak bileklerine kisa ipli ponponlar, sallandikca ses cikaran toplar, ya da az sisirilmis bir balon baglayabilirsiniz. Bu nesneleri tekmelemeye calismaktan zevk alacaktir. Tabi ki bu oyun sizin gozetiminiz altinda olmalidir.

Parmak oyunlari: Gozlem altinda parmaklarini kesfetmesi icin bebeginize birkac parca kalinca iplik ya da kumas serit verin. Bunlarla oynarken parmaklarini ellerini ve kollarini nasil kullandigini ve elindekilere dikkatini ne kadar verdigini gozleyin. Bu malzemelerin bebekte bir bogulma vakasina yol acmamasi icin oyun boyunca bebeginizin yanindan ayrilmayin.

Yukari cekme oyunlari: Ince bir cubuk alin. (or: oklava) Bunu bebeginiz yatarken gogus hizasinda tutun. Bir sure sonra yakalayacaktir. Hem de cok sIki bir sekilde. Siz de cubugu yavas yavas yukariya dogru kaldirin.

"Cee" oyunu: Bu eski ve sevilen oyunu yuzunuzu bir bez, karton ya da sadece elleriniz arasina gizleyerek oynayabilirsiniz. Bebeginizle konusun ve abartili yuz hareketleri yapmayi unutmayin. "Anne nerede" "Bak, burada..."
Gidiklama oyunu: Dokunmanin, komik seslerin ve mimiklerin bir arada kullanildigi gidiklama oyunu hem bebeginizin hem de sizin birlikte gulmesini saglayacaktir.

6-9 aylikken oynanabilecek oyunlar

Bebeginiz alti aylik oldugunda artik destekli olarak oturabilir. Bu donemde onunla artik oturtarak oynayabilirsiniz. Ayrica alti aylik bebekler objeler arasindaki iliskileri de yavas yavas kavramaya baslarlar. Ornegin objelerin birbirine vurunca cikardigi sesler ilgilerini ceker ve bunu kavramaya calisirlar. Ya da buyuk, kucuk farkliligini anlamaya calisirlar.

Oturma oyunu: Bebeginizi kanepenin minderleri ya da yatakta yastiklarin arasina oturtabilirsiniz. Bu sayede bebeginiz 5-10 dakika cevresine bakarak vakit gecirebilir. Bu yeni pozisyon ve yeni bakis acisi onun hosuna gidecektir.
Carpma oyunlari: Celik tencere, tabak ve kasIklari ortaya dokun (keskin ve sivri koseleri olmayanlari) ve bebeginizi bunlarin arasina oturtun. Ilk adimi siz atin ve bu nesneleri birbirine vurarak bebeginizin dikkatini cekin. Ardindan da sizi taklit etmesini saglayin. Bu sayede, karsilikli dort kasIk ve iki tencereyle davul konseri verebilirsiniz. Bebeginizin bu nesnelerin birbirine carparken cikardigi seslerden ne kadar zevk aldigini goreceksiniz. Tabi, bu arada siz kulaklariniza pamuk tikamayi unutmayin.

Yigma ve doldur-bosalt oyunlari: Bebekler kucuk nesneleri buyuk olanlarinin icine yerlestirmeye bayilirlar. Bu tip oyunlar icin yine mutfak malzemeleri kullanilabilir. Plastik ve kartondan yapilanlar en uygun olanlaridir. Bebeginize el buyuklugunde bloklar (or: plastik bardak) ve bos, buyuk bir kap(or. ayakkabi kutusu ya da bulasIk legeni) verin. Kucucuk ellerin ve keskin zekanin beraber calisarak nasil bloklari kutunun icine yerlestirdigini sonra da ters yuz edip bosalttigini gozlemleyin. Ya da utu yaparken bebeginizi ici ufak ebatlarda giysi parcalariyla dolu (or: bebek elbisesi ya da corap) olan buyuk bir camasir sepetinin icine oturtun. Tum giysileri sepetin disina attiginda bu sefer de kucuk yaramazi sepetin disina koyun ve onun disari attigi camasirlarin tumunu nasil teker teker sepete geri attigini izleyin.

Su oyunlari: Gozlem altinda olmak kaydiyla bebeginize doldurup bosaltma zevkini en uc noktasina kadar yasatacak olan su oyunlarini destekleyin. Bir bardagi su ile doldurup kuvetin disina bosaltmak bebegin en favori oyunlarinin basinda gelir.

Top ve kup oyunlari: Bir topu bebege dogru yuvarlamak ya da ondan size yuvarlamasini istemek tum bebekler icin her donemde en sevilen oyunlardan biridir ve olmaya da devam edecektir. Ust uste dizilen kupler icin de ayni seyi soylemek mumkundur. Bebeginiz sIkilmadan bu iki basit oyuncakla dakikalarca oynayabilirsiniz.

Aynaya bakma oyunu: Bebekler ayna onunde oturmayi ya da ayna karsisinda kucakta tutulmayi severler. Kendi hareketlerini gormekten hoslanirlar. Bebeginizle aynanin karsisina gecin ve aynaya dokunabileceginiz uzakliga oturun. Boy aynasini tercih edin. Bebeginizin ellerini ve yuzunu aynadaki yansimasiyla nasil eslestirmeye calistigini izleyin. Aynada sizi de yaninda gorunce cok sasiracaktir.

9-12 aylikken oynanabilecek oyunlar

Bu donemde bebeginizde olgunlasmaya baslayan temel zihinsel beceri, nesne devamliligini kavramadir. Yani bebek oynadigi nesnenin nerede saklandigini hatirlayabilir. Bu aya kadar gorulmeyen sey akla gelmezdi. Yani siz oyun nesnesini battaniyenin altina sakladiginizda bebeginiz onu bulmak icin caba harcamazdi. Oysa artik boyle degil. Dilerseniz deneyebilirsiniz.

Kaybolan nesneyi bulma oyunu: Bebeginizin gozu onunde onun en cok sevdigi oyuncaklardan birini birkac elbiseden olusan bir yiginin altina saklayin. Daha sonra oturun ve onun oyuncagin hangi elbisenin altina saklanmis oldugunu kesfetmeye calismasini izleyin. Yuzunde "dusunuyorum" ifadesinin yaninda hatirlamaya calisma ifadesi de oldugunu goreceksiniz.

Sakla ve ara oyunu: Bebegin anne babasini en son nerede gordugu uzerine kurulan bu oyun en favori oyunlardan biridir. Bebeginizin emekleyerek (yurumeye basladiysa yuruyerek) sizi kanepe etrafinda kovalamasina izin verin. Sizi gozden kacirdiginda kanepe arkasindan kafanizi uzatarak sizi gormesini saglayin. O anda bebeginiz sizi gordugu yone donecek ve o tarafa dogru emeklemeye baslayacaktir. Sonra sizi taklit ederek saklanmaya ve koselerden size bakmaya baslayacaktir.
Sesli sakla ve ara oyunu: Sakla ve ara oyununa ses katarak oynanir. Bebeginizin sizin nerede saklandiginizi gormesini saglamak yerine saklandiginiz yerden cikmadan ona ismiyle seslenin. Onun kayip insanla zihinsel yonden eslestirdigi sese dogru emeklemesini ya da yurumesini seyredin. Aramaya devam eden bebegin ilgisinin kaybolmamasi icin o sizi bulana kadar seslenmeye devam edin.

çalintidir