COKLU ZEKA ve OGRENME

COKLU ZEKA ve OGRENME
Zekanin tek tip oldugunu, dogusla sabit bir duzeyde gelip hep ayni
duzeyde kaldigini savunan
eski inanclar, Harvard Universitesi profesorlerinden Howard Gardner'in
Coklu Zeka Teorisi ile yikiliyor.
Gardner'a gore yedi tip zeka dogustan her cocukta degisik duzeylerde
bulunuyor ve kucuk yaslardan baslayarak yasam boyu butun zeka tipleri
gelistirilebiliyor.
'Cok yonlu zeka' teorisi ile sadece dil ve matematik zekasini goz
onunde bulunduran okullardaki klasik
egitim sistemi, buna dayali klasik zeka testi ve zekanin eski tanimi
tarihe karisiyor.
Gardner, 7 tip zekayi, dilsel zeka, gorsel zeka, matematik zekasi,
harakete dayali (bedensel) zeka, muzik zekasi, kisislerarasi (sosyal)
zeka ve kisinin kendine donuk zekasi olarak adlandiriyor.

7 TIP ZEKANIN TANIMLARI
Dilsel zeka
Konusma ve yazma dilinde kelimeleri etkili ve akillica kullanma
kapasite ve yetenegidir. (Sair, yazar, gazeteci ve politikacilar )

Gorsel zeka Etrafindaki objektleri hayalinde canlandirma ve gorme
yetenegidir. (Ressam, mimar, fotografci ve dekoratorler)

Matematik zekasi Numaralari akillica kullanmak ve sebep sonuc iliskisi
kurabilme yetenegidir. (Bilim adamlari, matematikciler ve bilgisayar
programcilari)

Bedensel zeka Kisinin kendisini ifade etmesinde bedenini (dans, mimik,
pandomim) kullanma kapasitesi ve kisinin ellerini birseyler yaratmakta
( heykel ya da seramik calismalari) kullanma yetenegidir. (atletler,
aktorler, danscilar, heykeltiraslar)

Muzik zekasi Seslere hassaslik gosterme kapasitesi ve kendisini
muzikle ifade etme yetenegidir. (Muzisyenler)

Kisilerarasi zeka Baskalarinin ruh hallerini, hislerini, duygularini,
mizaclarini anlama kapasitesi ve yetenegidir. ( ogut veren-danisman,
ogretmen, politikal liderler)

Kisinin kendine donuk zekasi kendini yonlendirme, idare etme ve
kendini tanima kapasitesidir. (psikologlar, psikoterapistler, )

KAREKTERISTIK OZELLIKLERI
Dilsel zeka
Bu tip cocuklarin kelime hazineleri cok genistir. Masal, hikaye ya da
fikra anlatmaktan zevk alirlar. Okumayi, kelime oyunlarini ve bulmaca
cozmeyi cok severler. Kucuk cocuklar kendilerine kitap okunmasindan ya
da hikaye anlatilmasindan hoslanirlar. Kafiyeli kelimeleri bulup
bunlari kullanmaktan ve tekerlemeleri hizla soylemekten hoslanirlar.
Gorsel zeka
Bu tip cocuklar yasitlarindan daha cok hayal kurarlar. Yap-boz,
labirant gibi gorsel faaliyetlerden hoslanirlar. Yasitlarina kiyasla
cizimleri ve resimleri cok guzeldir. Film, slayt gibi gorsel
gosterileri cok severler.

Mantiksal-Matematik zekasi
Herseyin nasil calistigini merak eder ve sorular sorarlar. Matematik
en sevdikleri derstir. Matematikle ilgili oyunlar oynamak onlara cok
zevkli gelir. Dama, satranc gibi dusunduren oyunlari oynamaktan zevk
alirlar. Mantiga dayali yap-boz ya da matematik yetenek sorulari
cozmek cok hoslarina gider.

Harekete dayali (bedensel) zeka
Bu tip cocuklar cok hareketlidirler. Kosmayi, ziplamayi, guresmeyi cok
severler. Mimik ve hareketleri cok iyi taklit ederler. Esyalari ya da
benzer seyleri parcalara ayirip tekrar birlestirmeyi severler. Tahta
oyma, dikis dikme, orgu orme gibi el becerileri isteyen islerde
yeteneklidirler.

Muzik zekasi
Pek cogunun guzel sesi vardir ya da guzel sarki soylerler. Muzik aleti
calmaya heveslidirler ya da caliyorlardir. Muzik dinlemeyi sever, okul
disinda ogrendikleri sarkilari soylemekten cok hoslanirlar. Koro ya da
buna benzer faaliyetlere katilmaktan zevk alirlar.

Kisilerarasi (sosyal) zeka
Liderlik ozelliklerine sahip olan bu cocuklar arkadaslari arasinda en
populer olan cocuklardir. Sosyal faaliyetlere katilmaktan zevk
alirlar. Kluplerde, organizasyonlarda, komitelerde yer almayi
severler. Birden fazla yakin arkadaslari vardir. Baskalarina onem
verir ve onlar icin endiselenirler.

Kisinin kendine donuk zekasi
Bagimsiz ve kendi baslarina buyrukturlar. Ilgi duyduklari seyler ya da
hobiler hakkinda pek fazla konusmazlar. Hislerini eksiksiz, abartmadan
oldugu gibi soylerler. Genelde tek basina calismayi ve oynamayi tercih
ederler.

OGRENME YOLLARI
Yukarda tanimlari ve karekteristik ozellikleri belirtilen zeka
tiplerine baktigimizda hepsinin birbirinden farkli oldugunu goruruz.
Herkesin birbirinden farkli algilama ve anlama, olaylara birbirinden
farkli yaklasim ve problem cozme yetenek ve tarzlari vardir. Herkesin
ogrenme sekilleri de birbirlerinden farklidir.
Gorsel zekasi gelismis olan cocuklar resimlerle ve video filmlerle
daha zevkli ogrenirlerken, bedensel zekasi olan cocuklar dokunarak,
deneyerek ve uygulayarak daha iyi ogrenirler. Matematik zekali
cocuklar mantiga dayali, sebep sonuc iliskileriyle rahatca ogrenirken,
muzik zekali cocuklar muzikle, dilsel zekasi olan cocuklar ise
dinleyerek ve okuyarak ogrenmede daha basarili olurlar, sosyal zekali
cocuklar konusup, iletisim kurarak, kendine donuk zekasi olan cocuklar
ise tek basina calisarak ogrenmekten zevk alirlar.

OKULLARDA UYGULANMASI
Coklu zeka teorisinin siniflarda uygulanmasi icin ogretmenlerin
degisik ders metodlari ve onlara uygun degisik malzemeler kullanmalari
gerekir. Bunu daha acacak olursak ayni seyi farkli metodlarla ve
malzemelerle ogretmek, birbirinden farkli anlama kapasitesi olan
cocuklarin daha kolay ogrenmelerini saglayacaktir. Coklu zeka
teorisinin okullarda ogretmenler tarafindan uygulanmasi cocuklarin
ustun olan zekalarini (yonlerini) ortaya cikaracak ve bu yonlerini
gelistirip kuvvetlendirmelerini saglayacaktir. Ayrica sinifta
kendilerine saglanan coklu zeka teorisine gore hazirlanmis ders
ortamlarinda diger zeka tipleri de gelisecektir.
Zeka tipi ne olursa olsun her cocugun kuvvetli ve zayif oldugu yanlari
vardir. Eger okullarda bu zeka tiplerinden sadece bir ya da ikisi
kullanilirsa, zeka tipi bunun disinda kalan cocuklar kendi yetenekli
yanlarini gelistiremeyecek, ogrenme isini zevk almadan ve daha uzun
surede tamamlayacak ya da hic ogrenemeyeceklerdir.
'Coklu Zeka' yontemiyle cocuklar kendi ustun ve yaratici yanlarini
kesfedip bunu daha da kuvvetlendiriyor ve diger zeka tiplerini de
gelistirme sansina kavusuyorlar. Boylece cok yonlu yetisen cocuklarin
kendilerine olan guvenleri artiyor, okula ve ogrenmeye karsi daha
ilimli bir tutum ve davranis gelistiriyor ve daha basarili oluyorlar.

SONUC
Sonuc olarak 7 tip zeka ve degisik ogrenme yollari varken tek tip
zekaya hitap edecek, tek tip ogrenme sekliyle cocuklari bir kalip
icine sokmaya calismak, toplum icin yetisecek pek cok dahiye engel
olmak demektir. Dahi demek, halen pek cok okulda uygulanan ve onem
verilen, sadece matematik ve dilde yetenekli olmak degildir. Cocuklar
muzikte, bedenleriyle, sosyal yonleri, kendilerine donuk zeka ve
gorsel olarak ta zeki ve yeteneklidirler. Onlara bu yeteneklerini
gosterme, gelistirme ve basarili olma sansi verilmelidir.
ALINTIDIR